Έλληνας φιλόσοφος. Γεννήθηκε στην Κυρήνη της Αφρικής το 214 π.κ.χ. και πέθανε το 129 π.κ.χ. Θεωρείται ως ο θεμελιωτής της νέας ή τρίτης Ακαδημίας, αφού τόσο ο Λακύδης ο Κυρηναίος επίσης, ο αρχηγός της που διαδέχθηκε τον μεγάλο Αρκεσίλαο (316 – 241 π.κ.χ.), όσο και οι μετέπειτα διάδοχοι Τηλεκλεύς, Εύανδρος και Ηγησίνους άφησαν τη σχολή να πέσει σε αφάνεια. Ο Καρνεάδης, σύμφωνα με τις διασωθείσες μαρτυρίες, έγινε σχολάρχης πριν από το 156 και διατήρησε τη διεύθυνση της Ακαδημίας ίσαμε το έτος 137 π.κ.χ.
Με τη διδασκαλία του και την άλλη φιλοσοφική και κοινωνική του δράση οδήγησε τη νέα Ακαδημία σε μεγάλη ακμή. Ο ίδιος δεν έγραψε τίποτα. Οι διάδοχοι μαθητές του και ιδιαίτερα ο ύστερα από τον Καρνεάδη σχολάρχης Κλειτόμαχος (187 – 109 π.κ.χ.) διέσωσαν στα συγγράμματά τους τη διδασκαλία του, που είναι η αποκορύφωση της ακαδημαϊκής σκέψης. Το 155 π.κ.χ. έλαβε μέρος στην αποστολή της Ρώμης, ύστερα από απόφαση των Αθηναίων, μαζί με τον στωικό Διογένη και τον περιπατητικό Κριτόλαο, προκειμένου να διευθετήσει μια οικονομική ποινή που επέβαλαν οι Ρωμαίοι στους Αθηναίους για την καταστροφή της πόλης του Ωρωπού. Έτσι, μεταφυτεύεται η σκεπτική φιλοσοφία στη Ρώμη.
Ο Λακτάντιος αναφέρει ότι η πρώτη διάλεξη του Καρνεάδη μπροστά στη ρωμαϊκή νεολαία ήταν ένα εγκώμιο για τη δικαιοσύνη και προκάλεσε θύελλα ενθουσιασμού. Ενώ όμως την πρώτη ημέρα εξήγησε την αναγκαιότητα της δικαιοσύνης, τις επόμενες ημέρες αποδείκνυε πόσο ασυμβίβαστη είναι η δικαιοσύνη προς την κρατούσα τάξη των πραγμάτων και τις απαιτήσεις του πρακτικού βίου. Κατά βάθος ο Καρνεάδης παρουσίαζε μπροστά στους Ρωμαίους ακροατές του τον πυρήνα της φιλοσοφίας του: ο Καρνεάδης δεν αμφισβητούσε μόνο κάθε γνωστική βεβαιότητα, συμπεριλαμβανομένης και της μαθηματικής γνώσης, αλλά απέρριπτε και την ίδια την Ηθική των στωικών. Τις ρίζες του δογματισμού τους επιχειρούσε να αποκόψει ο Καρνεάδης.
Ο Καρνεάδης δίδασκε ότι κριτήρια της αλήθειας δεν υπάρχουν, ερευνούσε το πρόβλημα της δυνατότητας της γνώσης συστηματικά και υπέβαλλε σε λεπτομερή κριτική τις απόψεις των προηγούμενων φιλοσόφων και ιδίως του Χρυσίππου. Ο Καρνεάδης δείχνει την ασυμφωνία της μοιρολατρείας των στωικών προς την ελευθερία της βούλησης και στρέφεται ενάντια στην αστρολογία και τη μαντεία.
Αμείλικτη κριτική άσκησε ο Καρνεάδης στις περί θεού δοξασίες των στωικών. Η αρμονία, η τάξη και η σκοπιμότητα που υφίστανται στον κόσμο δεν είναι απόδειξη της ύπαρξης του θεού, αφού πλήθος κακών κατακλύζει τον κόσμο. Έτσι, αποκαλύπτει τις αντιφάσεις στην περί θεού αντίληψη των στωικών: ο θεός είναι τυχαία στον κόσμο, και όμως προνοεί γι’ αυτόν. Ζει, ωστόσο είναι αναλλοίωτος. Είναι έμψυχο, λογικό ον, αλλά είναι και αιώνιος! Κάθε έλλογο ον έχει αισθήματα, συναισθήματα, πάθη και άλλες ιδιότητες, οι οποίες βέβαια δεν έχουν καμία σχέση με την αθανασία, την αφθαρσία και την αιωνιότητα. Τοιουτοτρόπως ο Καρνεάδης ανέτρεψε διαλεκτικά όλες τις περί θεών αντιφατικές δοξασίες των στωικών, έδειξε πόσο αθεμελίωτες είναι οι απόψεις τους για την ειμαρμένη και το πεπρωμένο του ανθρώπου και προετοίμασε μια υψηλότερη αντίληψη για τον θεό ως υπερβατικό ον που δεν υπόκειται σε καθορισμούς.
Πηγή: www.mousa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου