Αρχαία Αξός στο Ρέθυμνο Κρήτης

Κτισμένη στις βόρειες υπώρειες της Ίδης, σε υψόμετρο 550 μ., η Αξός υπήρξε κατά την αρχαιότητα μία από τις σπουδαιότερες πόλεις της Κρήτης.

Τα πρωιμότερα αρχαιολογικά λείψανα ανάγονται στην Πρωτομινωική περίοδο. Ωστόσο μία συνεχής κατοίκηση του χώρου είναι βεβαιωμένη από την Υστερομινωική περίοδο και εξής. Ιδιαίτερη ακμή η πόλη γνώρισε κυρίως κατά την αρχαϊκή περίοδο, αλλά και κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.

Στην αρχαϊκή περίοδο χρονολογείται μεγάλη επιγραφή που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της ακρόπολης, λίγο χαμηλότερα από την κορυφή. Η επιγραφή, γραμμένη βουστροφηδόν, αναφέρεται σε σύμβαση μεταξύ τεχνιτών και της πόλης και είναι πιθανό να συνδέεται με δημόσιο οικοδόμημα, τα λείψανα του οποίου εντοπίζονται στη θέση αυτή.

Το 1899 η Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή πραγματοποίησε την πρώτη ανασκαφική έρευνα στην περιοχή που έφερε στο φως, στην ανατολική πλαγιά της αρχαίας ακρόπολης, τα λείψανα ιερού της Αφροδίτης και πλήθος πήλινων ειδωλίων και χάλκινων αναθημάτων.

Σημαντικά ευρήματα προκύπτουν τα τελευταία χρόνια από τις σωστικές ανασκαφές που πραγματοποιεί στο χώρο η ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Στις ανατολικές υπώρειες της ακρόπολης (θέση "Παναγιά"), αποκαλύφθηκε τμήμα του ελληνιστικού οικισμού της αρχαίας Αξού. Στους νοτιοδυτικούς πρόποδες της ακρόπολης, στη θέση "Τειχιό" ή "Μεγάλος Τράφος", η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως τμήμα της αρχαίας νεκρόπολης, με ταφές αρχαϊκών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Εντοπίστηκαν ταφές, μεμονωμένες ή αλλεπάλληλες, στο χώμα και σε κοιλότητες βράχων καθώς και συσσωρεύσεις οστών (κυρίως μακρών οστών και τμημάτων κρανίων) στο χώμα ή σε λάκκους. Επίσης, αποκαλύφθηκαν δύο τάφοι καλυβίτες κεραμοσκεπείς, ένας εγχυτρισμός τοποθετημένος σε βραχοσχισμή και ένας λάκκος - οστεοφυλάκιο. Σε απόσταση 700 μ. περίπου από την αρχαία ακρόπολη, στις βόρειες υπώρειες του υψώματος Χαλαπά (θέση "Ελληνόσπιτα" ή "Ληνόσπιτα"), διατηρούνται ορατοί σε συστάδες καμαροσκέπαστοι τάφοι ρωμαϊκών χρόνων. Οι τάφοι είναι εν μέρει λαξευτοί στο βράχο, με κτισμένη ανωδομή.

Πηγή: www.ics.forth.gr