Αρχαία Φαλάσαρνα στα Χανιά Κρήτης

Η αρχαία πόλη Φαλάσαρνα ήταν ιδιαίτερα αναπτυγμένη εμπορικά, με δικό της νόμισμα που έφερε τη μορφή μιας γυναίκας από τη μια πλευρά και τα αρχικά γράμματα ΦΑ ανάμεσα σε μια τρίαινα, ενδεικτικά της περιοχής από την άλλη.

Στην αρχαιότητα η Φαλάσαρνα (ή τα Φαλάσαρνα) συμπεριελάμβανε το ακρωτήρι με το ύψωμα όπου ήταν χτισμένη η ακρόπολη, ενώ από κάτω βρίσκονταν το λιμάνι της πόλης.

Το λιμάνι της Φαλάσαρνας

Το λιμάνι της Φαλάσαρνας είχε διαστάσεις 100 μ. επί 75 μ και ήταν το μοναδικό «κλειστό» λιμάνι στη δυτική Κρήτη.

Για την κατασκευή του λιμανιού εκμεταλλεύτηκαν τη λιμνοθάλασσα που υπήρχε εδώ ανοίγοντας κανάλι μήκους 50 μ., πλάτους 10 μ. και βάθους 2 μ. για να δημιουργήσουν την απαραίτητη έξοδο προς τη θάλασσα.

Το λιμάνι ήταν ιδιαίτερα ασφαλές και τα τείχη της πόλης προεκτείνονταν στους λιμενοβραχίονες του, με αποτέλεσμα να γίνει σπουδαίο ναυτικό και εμπορικό κέντρο.

Τα Φαλάσαρνα σε πόλεμο με την Πολυρρήνια

Ο ιστορικός Πολύβιος σημειώνει μία συμμαχία ανάμεσα στα Φαλάσαρνα και την Κυδωνία (τα αρχαία Χανιά) με την Κνωσσό και άλλες 28 κρητικές πόλεις εναντίον της Φαιστού και των συμμάχων της, μία από τις οποίες η Πολυρρήνια, παραδοσιακή εχθρός της πόλης Φαλάσαρνα.

Το αποτέλεσμα της συμμαχίας ήταν ένας πόλεμος με 100ετή διάρκεια, με νικήτρια την Πολυρρήνια. Ο πόλεμος τελείωσε το 186 π.κ.χ. όταν ο Ρωμαίος Άππιος Κλαύδιος διέταξε τις δύο πόλεις να αποσυρθούν και να σταματήσουν οι εχθροπραξίες σε άλλα μέρη της Κρήτης

Η ακμή της Φαλάσαρνας

Το όνομα Φαλάσαρνα αποδίδεται στην τοπική νύμφη Φαλασάρνη, που ήταν ένα είδος τοπικής ηρωίδας. Η πόλη αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τον 4ο και 3ο π.κ.χ. αιώνα, ενώ μάλλον προέκυψε από τη συνένωση μικρών οικισμών που υπήρχαν στην περιοχή. Από ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή φαίνεται ότι υπήρχε κατοίκηση ήδη από την πρωτομινωική περίοδο, στην οποία ανήκει οικισμός στο νότιο άκρο της παραλίας.

Βέβαιο θεωρείται ότι η ιδανική τοποθεσία της Φαλάσαρνας στο δυτικό άκρο της Κρήτης, με άμεση σύνδεση με την Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο συνετέλεσαν στη μεγάλη της ανάπτυξη. Ωστόσο τα έσοδα των ναυτικών δεν περιορίζονταν μόνο στο εμπόριο, αλλά είχαν αναπτύξει ιδιαίτερα την πειρατεία, όπως και άλλες παράλιες πόλεις της εποχής εκείνης.

Η καταστροφή της Φαλάσαρνας

Σύμφωνα με την ιστορία, οι Ρωμαίοι δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένοι με τα κατορθώματα των πειρατών καιτο 69 π.κ.χ. κατέστρεψαν τα Φαλάσαρνα ολοκληρωτικά. Για να μη χρησιμοποιηθεί ποτέ ξανά το λιμάνι από πειρατικά καράβια, έφραξαν την είσοδο του με πέτρινους πλίνθους, ώστε μόνο μικρές βάρκες να μπορούν να μπουν σ’ αυτό.

Η πόλη δεν κατάφερε ποτέ πια να ορθοποδήσει αυτή, ενώ ο μεγάλος σεισμός του 365 μ.κ.χ. ανύψωσε την δυτική ακτή της Κρήτης κατά 6 – 9 μέτρα, οπότε το λιμάνι στα Φαλάσσαρνα βρέθηκε ξαφνικά έξω από τη θάλασσα. Γι αυτό σήμερα, αν περπατήσετε στον αρχαιολογικό χώρο θα δείτε ότι τα ερείπια της πόλης και το λιμάνι της απέχουν περίπου 100μ από τη θάλασσα.

Ο αρχαιολογικός χώρος στη Φαλάσαρνα

Η περιοχή εξερευνήθηκε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα από Άγγλους περιηγητές, οι οποίοι και ανακάλυψαν το λιμάνι και τα ερείπια του οικισμού.

Από το 1986 η Εφορεία Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού ξεκίνησαν έρευνα και σχέδιο για τον καθαρισμό της περιοχής και την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.

Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Φαλάσαρνας περιλαμβάνει το λιμάνι, την ακρόπολη και τα νεκροταφεία της πόλης.

Στο λιμάνι θα δείτε εργαστήρια στα βορειο-δυτικα, 2 αποβάθρες που κάποτε εξείχαν 40 εκατοστά πάνω από τη θάλασσα και τους δύο από τους τέσσερις οχυρωματικούς πύργους του λιμανιού χτισμένους το 350 π.κ.χ. Ο πρώτος είναι κυκλικός (4,5 μέτρα ύψος, 9 μέτρα διάμετρος) και ο δεύτερος τετράπλευρος.

την κορυφή του ακρωτηρίου, εκεί που βρίσκονταν η Ακρόπολη, έχουν βρεθεί 2 ναοί, δεξαμενές και δημόσια κτίρια. Η ακρόπολη προστατεύονταν από τείχη με πύργους και προμαχώνες.

Ανατολικά από το λιμάνι βρίσκεται το νεκροταφείο της Φαλάσαρνας, όπου οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως 43 κιβωτιόσχημους τάφους και νεκρούς θαμμένους μέσα σε μεγάλους πίθους.

Στην ίδια περιοχή βρίσκεται ο θρόνος της Φαλάσαρνας, που όμως δεν ήταν το κάθισμα του τοπικού ηγεμόνα, αλλά μάλλον βήμα για δημόσιες ομιλίες.