Αρχαίο θέατρο Γιτάνων του νομού Θεσπρωτίας

Ο αρχαίος οικισμός των Τιτάνων περιβάλλεται στις τρεις πλευρές του - σαν χερσόνησος - από τον ποταμό Καλαμά. Στα βορειοανατολικά ο ορεινός όγκος της Βρυσέλλας, όπου και η ακρόπολη των Τιτάνων, δεσπόζει στο εσωτερικό της δελταϊκής πεδιάδας, που σχηματίστηκε από τις προσχώσεις του ποταμού και παρέχει επιπλέον φυσική προστασία στην αρχαία πόλη. Πολυγωνικά τείχη, μήκους 2.500 μ., περιβάλλουν την έκτασης 2δο στρεμμάτων πόλη, της οποίας ο πληθυσμός την περίοδο της ακμής της υπολογίζεται στους έξι χιλιάδες κατοίκους. Τα τείχη έχουν μνημειακή μορφή, καθώς είναι ενισχυμένα με πύργους και το σωζόμενο ύψος τους φτάνει τα 2-3μ.

Δυτικά των τειχών βρίσκεται το θέατρο, χωρητικότητας 4-5.000 θεατών, χώρος διεξαγωγής θεατρικών παραστάσεων, αλλά και εκδηλώσεων πολιτικού χαρακτήρα.

Κτίστηκε στα μέσα του 3ου αιώνα π.κ.χ., εποχή αυξημένης οικοδομικής δραστηριότητας στην Ήπειρο, ιδιαίτερα επί της βασιλείας του Πυρρού, και περίοδο άνθισης των Τιτάνων. Καταστράφηκε από τους Ρωμαίους το 167 π.κ.χ

Το θέατρο είναι κτισμένο στο κατώτερο επίπεδο του οικισμού, έξω από τα τείχη, και προστατεύεται από προτείχισμα. Επιπλέον φυσική προστασία προσφέρει ο ποταμός Καλαμάς προς τον οποίο είναι προσανατολισμένο.

Φαίνεται ότι το θέατρο κτίστηκε εξαρχής λίθινο και ως υλικό κατασκευής χρησιμοποιήθηκε κυρίως ο λευκός ασβεστόλιθος. Η ορχήστρα σχηματίζει πλήρη κύκλο που φέρει εγγεγραμμένο τετράγωνο και τέμνεται από το προσκήνιο. Το κοίλο αποτελείται από εικοσιοκτώ σειρές εδωλίων, σε δύο διαζώματα, ενώ είναι πιθανή και η ύπαρξη επιθεάτρου. Αποκαλύφθηκαν τέσσερις κλίμακες που διαιρούν το κοίλο σε πέντε κερκίδες, στις οποίες θα πρέπει να προστεθούν άλλες δύο -σήμερα μισοκατεστραμμένες- στα άκρα του κοίλου.

Τα εδώλια του θεάτρου είναι κατασκευασμένα από επιμελώς επεξεργασμένο ασβεστόλιθο και πολλά φέρουν στην πρόσθια πλευρά εγχάρακτες επιγραφές με ονόματα ανθρώπων.

Οι αναλημματικοί τοίχοι που στήριζαν το κοίλο δεν έχουν αποκαλυφθεί πλήρως.

Η σκηνή είναι ένα ορθογώνιο λίθινο κτίσμα με διαστάσεις 15,50 Χ 5,50 μέτρα. Στο εσωτερικό της αποκαλύφθηκε πεσσοστοιχια, αποτελούμενη από επτά ορθογώνιους πεσσούς, η οποία θα στήριζε την οροφή του σκηνικού οικοδομήματος. Στο κέντρο της σκηνής υπάρχει ένα θυραίο άνοιγμα, από το οποίο θα έμπαιναν οι ηθοποιοί, ενώ το δάπεδο της είναι κατασκευασμένο από λατύπη και πατημένο χώμα.

Στην πρόσοψη της σκηνής διαμορφώνεται προσκήνιο του οποίου ο στυλοβάτης σώζεται σε μήκος 15,50 και μέσο πλάτος 0,50 μέτρων. Στις δύο πλευρές της σκηνής υπήρχαν τετράγωνα παρασκήνια.