Στυμφαλίδες όρνιθες

Οι Στυμφαλίδες όρνιθες, δηλαδή τα «πουλιά της Στυμφαλίας», ήταν ανθρωποφάγα πουλιά με χάλκινα ράμφη, νύχια και φτερά, των οποίων η εξόντωση ήταν ο έκτος άθλος του Ηρακλή. Αυτά τα τρομερά πουλιά έλεγαν πως τα προστάτευε ο θεός Άρης. 

Οι Στυμφαλίδες όρνιθες διώχθηκαν από τους λύκους διά μιας χαράδρας κοντά στον Ορχομενό της Αρκαδίας και είχαν καταφύγει στη λίμνη Στυμφαλία της ορεινής Κορινθίας, συνιστώντας απειλή για τους ανθρώπους, τα κοπάδια και τις σοδειές.

Ο Ηρακλής δεν γνώριζε πώς να τις κάνει να βγουν από την πυκνή βλάστηση της λίμνης, αλλά η θεά Αθηνά του έδωσε κρόταλα από χαλκό σφυρηλατημένα στο εργαστήρι του Ηφαίστου, τα οποία κροτάλισε ο ήρωας από ένα ύψωμα δίπλα στη λίμνη. Με τον τρόπο αυτό τα πουλιά ξεσηκώθηκαν τρομαγμένα και ο Ηρακλής τα εξολόθρευσε με τα βέλη του.

Οι Στυμφαλιδες Όρνιθες είχαν το μέγεθος των γερανών και έμοιαζαν πολύ με τις ίβιδες, μόνο πού το ράμφος τους, με το οποίο μπορούσαν να τρυπήσουν ακόμα και μεταλλικό θώρακα, δεν ήταν κυρτό. Γεννοβολούσαν ακόμα και στην Έρημο της Αραβίας, όπου προκαλούσαν μεγαλύτερες καταστροφές από τα λιοντάρια και τις λεοπαρ­δάλεις πετούσαν κατάμετωπο πάνω στους ταξιδιώτες και τούς διατρυπούσαν με τα ράμφη τους. Οι άραβες κυνηγοί φορούσαν πλεχτούς προστατευτικούς θώρακες από φλοιούς δέντρων, όπου σκάλωναν τα ράμφη , έτσι οι κυνηγοί άρπαζαν τα πουλιά και τούς έστριβαν το λαρύγγι. Πιθανότατα ένα σμήνος από αυτά τα πουλιά είχε μεταναστεύσει από την Αραβία στον Στύμφαλο και έτσι ονομάστηκε μετά ολόκλη­ρο το είδος

Κατά τη γνώμη μερικών οι ΣτυμφαλΙδες Όρνιθες ήταν γυναίκες: κόρες του Στύμφαλου και της Όρνιθας, τούς οποίους σκότωσε ο Ηρακλής επειδή δεν θέλησαν να τον φιλοξενήσουν. Στον αρχαίο ναό της Στυμφαλίας Άρτεμης βρίσκονταν κρεμασμένες οι αναπαραστάσεις των πουλιών και πίσω από το ναό ήταν στημένα αγάλματα κοριτσιών με σκέλη πουλιών. Ο Στημένος, ένας από τούς γιους του Πελασγού, ίδρυσε τρεις ναούς στη Στύμφαλο προς τιμήν της Ήρας: στον πρώτο τη λάτρευαν ως Κόρη, επειδή την ανάστησε ο Στημένος στο δεύτερο ως Τελεία, επειδή παν­τρεύτηκε τον Δία , ενώ στον τρίτο ως χήρα, επειδή ο Ζευς την εγκατέλειψε και εκείνη αποσύρθηκε στη Στύμφαλο