Αρχαία Πόλη Λιμένα Θάσου

Από την αρχαία πόλη της Θάσου σώζονται μέσα στο σύγχρονο οικισμό του Λιμένα, μνημεία και συγκροτήματα. Η αγορά, η ακρόπολη με τα τείχη της, το θέατρο και τα ιερά της, τα ιερά έξω από τα τείχη και άλλα μικρότερα οικιστικά σύνολα είναι τα κυριότερα μνημεία που ερείπια τους σώζονται σήμερα.

ιερό της Αρτέμιδος

Η αγορά, το αρχαίο πολιτικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο αποτελεί το σημαντικότερο αρχαιολογικό μνημείο της πόλης της Θάσου. Είναι μια δημόσια πλατεία περίκλειστη με στοές οι οποίες αποτελούν την πρόσοψη δημόσιων συγκροτημάτων. Το κέντρο της καταλαμβάνουν τιμητικά και αναθηματικά μνημεία καθώς και ιερά θεών και ηρώων. Βορείως της αγοράς βρίσκεται το ιερό της Αρτέμιδος, από το οποίο δε διασώζονται παρά τα θεμέλια του περιβόλου. Από τους αρχαϊκούς του αποθέτες προήλθαν εξαιρετικής ποιότητας ειδώλια και αγγεία.

Εκτός των τειχών, στο βραχώδες ακρωτήριο του Εβραιοκάστρου, βρισκόταν το ιερό, των θεσμοφόρων θεοτήτων Δήμητρας και Κόρης, όπως προκύπτει από τα αφιερώματα (πήλινα ειδώλια δεόμενων γυναικών, κέρνοι) που βρέθηκαν. Στο ιερό του Ηρακλέους, στεγαζόταν μια από τις σημαντικότερες λατρείες της πόλης που σχετίζεται κατά την παράδοση με τους Φοίνικες. Τα αρχαιότερα κτίσματα του 6ου αι. π.κ.χ. , ένας μικρός ναός και “οίκος” με εστία, αντικαταστάθηκαν τον 5ο αι. π.κ.χ. από ένα μεγαλύτερο ιωνικό ναό και μια στοά με 5 συνεχόμενα δωμάτια που ενσωμάτωσε το μικρότερο “οίκο”. Στο κέντρο της πλακόστρωτης αυλής, βρισκόταν ο βωμός και στο δυτικό άκρο μια μακρόστενη στοά. Τα προπύλαια, η μνημειακή είσοδος του ιερού, πλαισιωνόταν από μια σκάλα που δέσποζε σε μια μεγάλη, πλατεία όπου κατέληγε ένας κεντρικός δρόμος που ξεκινούσε από την αγορά. Στα ρωμαϊκά χρόνια η πλατεία απέκτησε μνημειακή μορφή με την προσθήκη τον 2ο αι. μ.κ.χ. της αψίδας του Καρακάλλα στη βόρεια είσοδο της. O σύγχρονος δρόμος καλύπτει σήμερα τμήμα του ιερού.

η πύλη Δία και Ήρας

Το αρχαίο τείχος που κτίστηκε στις αρχές του 5ου αι. π.κ.χ. σώζεται σε καλή κατάσταση σε πολλά σημεία της διαδρομής του. Είναι κατά διαστήματα ενισχυμένο με πύργους και οι περισσότερες πύλες φέρουν ανάγλυφα θεών και ηρώων. Στη θέση τους σώζονται τα ανάγλυφα των πυλών του Σιληνού, του Ερμή και των Χαρίτων, της θεάς με το άρμα. Πιο περίτεχνη από όλες, η πύλη Δία και Ήρας, έφερε πλούσιο διάκοσμο με διαμορφωμένες αρχιτεκτονικές προσόψεις και ανάγλυφα.

Πίσω από την πύλη του Ερμή και των Χαρίτων αποκαλύφτηκε ένα οικιστικό σύνολο (βόρεια συνοικία) με σπίτια και οργανωμένα οικοδομικά τετράγωνα που κατοικήθηκε από τα πρώϊμα αρχαϊκά μέχρι τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια, ενώ δίπλα στην πύλη του Σιληνού ερευνήθηκε συστηματικά μια ακόμη συνοικία με σπίτια, εργαστήρια και μαγαζιά.

Κοντά στα λιμάνια βρισκόταν ήδη από τον 5ο αι. π.κ.χ. το ιερό του Ποσειδώνα. Ο περίβολός του σε σχήμα ακανόνιστου τετράπλευρου πλαισιωνόταν από βοηθητικούς χώρους. Μία σειρά δωματίων κατά μήκος της νότιας πλευράς πρέπει να ήταν χώροι τελετουργικών συμποσίων. Μια επιγραφή φανερώνει πως εδώ λατρευόταν η Ήρα Επιλιμενία ενώ στο ιερό βρέθηκε και άγαλμα της Αφροδίτης Πελαγίας.

Συγγραφέας: Μαρίνα Σγούρου, Δρ. Επιμελήτρια Αρχαιοτήτων