Δυτικές Μετόπες
1η Μετόπη: Το λιοντάρι της Νεμέας
Στην πρώτη μετόπη διακρίνεται ο Ηρακλής, νέος, χωρίς γενειάδα, να ξεκουράζεται μετά την πραγματοποίηση του άθλου. Έχει ακουμπήσει το δεξί πόδι του στην πλάτη του σκοτωμένου λιονταριού και με το δεξί χέρι του, που ακουμπά στο γόνατό του, στηρίζει το κεφάλι του. Δίπλα του η Αθηνά, κι αυτή με νεανικό πρόσωπο, έχει προσηλωμένο το βλέμμα της πάνω του. Στα δεξιά της εικόνας στεκόταν και ο Ερμής ο οποίος βοήθησε για την επίτευξη του άθλου.
Εκείνο που θα πρέπει να προσέξουμε είναι ότι δεν επιλέχτηκε η απεικόνιση του Ηρακλή κατά τη διάρκεια του άθλου, αλλά το τέλος. Παράλληλα, η στάση του δε θυμίζει καθόλου κάποιον που κατόρθωσε και νίκησε ένα τόσο σημαντικό τέρας. Απεναντίας ο Ηρακλής παρουσιάζεται κουρασμένος, δηλώνοντας την ανθρώπινη ιδιότητά του. Οι επιλογές αυτές ταιριάζουν με το πνεύμα της πρώιμης κλασικής περιόδου.
Σύμφωνα με το μύθο το λιοντάρι της Νεμέας ήταν γέννημα του Όρθρου και της Έχιδνας. Τριγυρνούσε στην περιοχή της Νεμέας και κατασπάρασσε ζώα και ανθρώπους. Η Ηρακλής το κυνήγησε, προσπάθησε να το σκοτώσει με τα βέλη και το σπαθί του, το δέρμα του όμως ήταν πολύ σκληρό και δεν το διαπερνούσε τίποτα. Όταν το λιοντάρι κρύφτηκε σε μια σπηλιά με δυο εισόδους, ο Ηρακλής, αφού σφράγισε τη μια με βράχους, μπήκε στη σπηλιά κι έπνιξε το λιοντάρι. Το παρουσίασε στον Ευρυσθέα κι αργότερα, χρησιμοποιώντας τα νύχια του ζώου, πήρε το δέρμα του και από τότε το φορούσε ως πανοπλία.
2η Μετόπη : Η Λερναία Ύδρα
Στην αρκετά κατεστραμμένη δεύτερη μετόπη εικονίζεται ο δεύτερος άθλος. Ο Ηρακλής βρίσκεται στ' αριστερά• σώζεται ένα κομμάτι από το κεφάλι του, ένα τμήμα του σώματός του και η δεξιά κνήμη. Στα δεξιά της εικόνα η Λερναία Ύδρα καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος.
Επειδή κάποια κεφάλια του φιδιού είναι πεσμένα, ενώ άλλα είναι ιδιαιτέρως μαλακά και γέρνουν προς τα κάτω προκύπτει το συμπέρασμα ότι εικονίζεται το τέλος του άθλου, όπως και στην πρώτη μετόπη.
Η Λερναία Ύδρα ήταν καρπός της Έχιδνας και του Τυφώνα, ήταν φιδόμορφη με εννιά κεφάλια που έβγαζαν φωτιά. Τριγυρνούσε στην περιοχή της Λέρνας και στο πέρασμά της κατέστρεφε τα σπαρτά της περιοχής. Με το κόψιμο του κάθε κεφαλιού φύτρωναν δυο καινούρια. Ο Ηρακλής κατάφερε να το εξοντώσει με τη βοήθεια του Ιόλαου, καίγοντας το κάθε κεφάλι που έκοβαν.
3η Μετόπη: Οι Στυμφαλίδες Όρνιθες
Στην τρίτη μετόπη εικονίζεται το τέλος ενός άλλου άθλου, της θανάτωσης των Στυμφαλίδων ορνίθων. Ο Ηρακλής, γενειοφόρος, στέκεται όρθιος με μια ελαφριά κλίση του κορμού προς τα δεξιά και τείνει το δεξί του χέρι προς την Αθηνά προσφέροντάς της κάποιες από τις σκοτωμένες όρνιθες. Στο αριστερό του χέρι κρατούσε, κατά πάσα πιθανότητα, το τόξο του. Η Αθηνά, ξυπόλυτη και άοπλη κάθεται σε βράχο, φορώντας πέπλο και αιγίδα. Έχει το πρόσωπό της στραμμένο προς το χέρι του Ηρακλή, ενώ με το χέρι της ετοιμάζεται να πάρει, διστακτικά μάλλον όπως δείχνουν τα δάχτυλά της, τα σκοτωμένα πουλιά.
Οι Στυμφαλίδες όρνιθες ήταν σαρκοβόρα πουλιά που ζούσαν στη λίμνη Στυμφαλία στη βόρεια Αρκαδία. Είχαν ψηλά πόδια, σιδερένιες φτερούγες, εκτόξευαν τα φτερά τους σαν βέλη και έτρωγαν ανθρώπινο κρέας. Επειδή προξενούσαν φοβερές καταστροφές, ο Ευρυσθέας διέταξε τον Ηρακλή να τα σκοτώσει ή να τα διώξει. Αυτός ήταν ο πέμπτος άθλος. Ο Ηρακλής, χτυπώντας δυο χάλκινα κρόταλα που του είχε δώσει η Αθηνά, ανάγκαζε τα πουλιά να πετάξουν και τα σκότωνε με τα βέλη του. Όσα σώθηκαν πήγαν στο νησί του Άρη.
4η Μετόπη: Ο Ταύρος της Κρήτης
Σε μια σύνθεση γεμάτη ένταση και πάθος ο Ηρακλής αντιμετωπίζει τον ταύρο της Κρήτης. Ο Ηρακλής σε διαγώνια στάση διασταυρώνεται χιαστί με τον ταύρο, ο οποίος "αγκαλιάζει" με το σώμα του τον Ηρακλή, προβάλλοντας μ' αυτόν τον τρόπο το υπερμεγέθες του ζώου. Το κεφάλι του Ηρακλή και του ταύρου αλληλοκοιτάζονται τονίζοντας ακόμη πιο πολύ την όλη σύνθεση.
Ο ταύρος αυτός, που έπρεπε να τον φέρει ζωντανό ο Ηρακλής από την Κρήτη, είναι ο ταύρος με τον οποίο ο Δίας μετέφερε την Ευρώπη από τη Φοινίκη. Οι θεοί έστειλαν τρέλα στο ζώο κι έτσι τριγυρνούσε στην Κρήτη σπέρνοντας τον τρόμο. Ο Ηρακλής τον έφερε ζωντανό στον Ευρυσθέα κι τον άφησαν ελεύθερο. Αργότερα θα τον σκοτώσει ο Θησέας.
5η Μετόπη: Η Κερυνίτις έλαφος
Σ' αυτήν την αρκετά αποσπασματικά διατηρημένη μετόπη εικονίζεται ο Ηρακλής να πιάνει το ελάφι της Κερύνειας. Διακρίνεται ένα μέρος από το σώμα του, το δεξιό του γόνατο, που ακουμπούσε πάνω στο ελάφι, και μέρος από το αριστερό του πόδι.
Σύμφωνα με τον επικρατέστερο μύθο η Άρτεμη κυνηγώντας συνάντησε πέντε ελαφίνες με χρυσά κέρατα(!). Έπιασε τις τέσσερις απ' αυτές και την πέμπτη την άφησε ελεύθερη, γιατί έτσι ήθελε η Ήρα. Αυτήν την ελαφίνα πήρε εντολή από τον Ευρυσθέα ο Ηρακλής να την πιάσει ζωντανή.
6η Μετόπη: Η ζώνη της Ιππολύτης
Στην αποσπασματικά σωζόμενη μετόπη, την τελευταία της Δυτικής πλευράς, ο Ηρακλής σήκωνε το δεξί του χέρι, για να χτυπήσει με το σπαθί του την Αμαζόνα Ιππολύτη, που βρίσκεται ξαπλωμένη κάτω και ανασήκωνε την ασπίδα της, για να προφυλαχθεί.
Σύμφωνα με το μύθο οι Αμαζόνες ήταν γυναικείος λαός και κατάγονταν από το θεό του πολέμου Άρη και τη Νύμφη Αρμονία. Το βασίλειό τους βρισκόταν στις πλαγιές του Καυκάσου ή στη Θράκη ή στη Νότια Σκυθία. Ζούσαν μόνες τους χωρίς άνδρες εκτός από αυτούς που τους είχαν ως δούλους. Τα αρσενικά παιδιά που γεννιόντουσαν τα τραυμάτιζαν ή τα σκότωναν. Από τα θηλυκά παιδιά έκοβαν το ένα στήθος τους για να μην ενοχλούνται κατά τη χρήση του τόξου ή του δόρατος.
Ο Ηρακλής, μετά από εντολή του Ευρυσθέα, πήγε στη χώρα των Αμαζόνων, για να κλέψει τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, Ιππολύτης. Τη ζώνη είχε δώσει στην Ιππολύτη ο πατέρας της, ο θεός Άρης.
Ανατολικές Μετόπες
1η Μετόπη: Ο Ερυμάνθιος Κάπρος
Η πρώτη μετόπη της Ανατολικής πλευράς, παριστάνει τον Ηρακλή τη στιγμή που παραδίδει τον κάπρο στον Ευρυσθέα, που από το φόβο του έχει χωθεί στο χάλκινο πιθάρι που είχε κατασκευάσει. Ο Ευρυσθέας εικονίζεται κάτω δεξιά, χωμένος ως τη μέση μέσα στο πιθάρι. Από τον Ηρακλή έχουν σωθεί μόνο κάποια τμήματα.
Η απεικόνιση της μετόπης είναι παρόμοια με του μελανόμορφου αμφορέα.
Ο κάπρος ήταν ένα αγριογούρουνο που ζούσε στο βουνό Ερύμανθος και προξενούσε καταστροφές. Ο Ηρακλής, το εξάντλησε καταδιώκοντάς το και μετά το έπιασε και το μετέφερε ζωντανό. Αφού το παρουσίασε στον Ευρυσθέα, το σκότωσε και το δέρμα του το φόρεσε μαζί με τη λεοντή ή, όπως λένε, το έδωσε στο σύντροφό του τον Ύλα.
2η Μετόπη: Τα άλογα του Διομήδη
Η σύνθεση της μετόπης ήταν παρόμοια με εκείνη του κρητικού ταύρου, καθώς το σώμα του αλόγου και του Ηρακλή σχηματίζουν ένα Χ. Δεν εικονίζονται πολλά άλογα, όπως λέει ο μύθος, αλλά ένα. Ο Ηρακλής παρουσιάζεται να έχει δαμάσει ήδη το άλογο.
Πρόκειται για τον όγδοο άθλο του Ηρακλή. Τα άλογα του Διομήδη ήταν τέσσερα και ανθρωποφάγα με τα ονόματα: Πόδαγρος, Λάμπων, Ξάνθος και Δεινός. Ο Διομήδης, βασιλιάς των Βιστόνων, λαού της Θράκης, τα είχε δεμένα με αλυσίδες κι όποιος ξένος πλησίαζε τον σκότωνε και τον έριχνε στα άλογα. Ο Ηρακλής με διάφορους συντρόφους κατόρθωσε να κλέψει τα άλογα. Όταν το έμαθε ο Διομήδης, έστειλε τους Βίστονες να τον κυνηγήσουν. Ο Ηρακλής άφησε τον Άβδηρο να φυλάει τα άλογα, αντιμετώπισε τους Βίστονες, τους νίκησε, καθώς όμως γύρισε πίσω είδε τον Άβδηρο να τον έχουν κατασπαράξει τα άλογα. Τότε τον έθαψε και ίδρυσε μια πόλη, τα Άβδηρα και όρισε να γίνονται αγώνες προς τιμή του φίλου του.
3η Μετόπη: Τα βόδια του Γηρυόνη
Το δεξιό μέρος της μετόπης καταλαμβάνει ο τρισώματος Γηρυόνης, ενώ στ' αριστερά εικονίζεται ο Ηρακλής. Κάτω δεξιά με την ασπίδα στο χέρι βρίσκεται πεσμένο στα γόνατα το τρίτο σώμα του Γηρυόνη, τη στιγμή που ο Ηρακλής ετοιμάζεται με το υψωμένο πόδι του, αριστερά από την ασπίδα, να το κτυπήσει.
Από το δεύτερο σώμα φαίνεται το κεφάλι που κρέμεται ανάποδα, δίπλα από το πόδι του Ηρακλή. Το τρίτο κεφάλι βρισκόταν κάτω από το δεύτερο. Πάνω, αριστερά από την ασπίδα, φαίνεται μέρος από το σηκωμένο χέρι του Γηρυόνη και δίπλα το κεφάλι του Ηρακλή με τα χέρια σηκωμένα, έτοιμα να χτυπήσουν με το ρόπαλο. Κάτω αριστερά έχει σωθεί μέρος από το δεξί πόδι του Ηρακλή.
Ο τρισώματος Γηρυόνης, που έμενε στη μακρινή δύση πέρα από τον ωκεανό, είχε ένα κοπάδι κοκκινότριχα βόδια που τα φύλαγε μαζί με το βοσκό Ευρυτίωνα, γιο του Άρη και τον Όρθο, το σκυλί με τα δυο κεφάλια και τη φιδίσια ουρά. Ο Ηρακλής ταξίδεψε ως εκεί, σκοτώνοντας διάφορους κακούργους, στήνοντας δυο κολόνες, τις περίφημες Ηράκλειες στήλες, και χρησιμοποιώντας ως μέσο για να διασχίσει τον ωκεανό το χρυσό κύπελλο του Ήλιου, το άρμα που χρησιμοποιούσε ο ήλιος για να φτάσει από τα σκοτάδια της δύσης στην Ανατολή. Όταν έφτασε εκεί, σκότωσε τον Ευρυτίωνα και τον Όρθο, πήρε τα βόδια, όμως τον κυνήγησε ο Γηρυόνης. Έτσι, αφού πάλεψε μαζί του, τον σκότωσε.
4η Μετόπη: Τα μήλα των εσπερίδων
Σε μια από τις ωραίες μετόπες του ναού εικονίζεται ο Άτλαντας στα δεξιά που έχει φέρει στον Ηρακλή τα περίφημα μήλα. Η Αθηνά, με το νεανικό πρόσωπο, ανασηκώνει το αριστερό της χέρι, για να υποβοηθήσει τον Ηρακλή, ώστε να μπορέσει να πάρει τα μήλα.
Όταν έγινε ο γάμος του Δία και της Ήρας η Γη έφερε ως δώρο κάποια χρυσά μήλα. Η Ήρα ενθουσιάστηκε τόσο πολύ που ζήτησε να φυτέψουν το σπόρο στο κήπο των θεών, που βρισκόταν στη μακρινή δύση, πέρα από τον Ωκεανό, κοντά στο μέρος που ο Άτλαντας κρατούσε τους στύλους που στήριζαν το θόλο του ουρανού. Εκεί έμεναν και οι νύμφες Εσπερίδες, η Αίγλη, η Ερύθεια και η Εσπερέθουσα. Φύλακας των μήλων ήταν ένα φίδι με εκατό κεφάλια, ο Λάδωνας. Στο ταξίδι του ως τον κήπο ο Ηρακλής μονομάχησε με τον Κύκνο, πέρασε από το Νηρέα που του έδωσε συμβουλές για το δρόμο που θα έπρεπε να ακολουθήσει, λευτέρωσε τον Προμηθέα από τα δεσμά του, αφού πρώτα σκότωσε τον αετό που του έτρωγε τα σωθικά. Ο Προμηθέας, ως αντάλλαγμα, τον συμβούλεψε να μην πάει ο ίδιος ως τον κήπο, αλλά να στείλει τον αδερφό του, τον Άτλαντα. Πραγματικά ο Άτλαντας φόρτωσε τον ουρανό στον Ηρακλή πήγε στον κήπο κι έφερε τα μήλα. Βρήκε όμως την ευκαιρία να απαλλαγεί από το αιώνιο βάρος του και ν' αφήσει στη θέση του τον Ηρακλή. Ο Ηρακλής, έκανε πως συμφώνησε, ζήτησε όμως από τον Άτλαντα να τον βοηθήσει να στηρίξει καλύτερα τον ουρανό. Ο ανυποψίαστος Άτλαντας δέχτηκε, άφησε τα μήλα και καθώς τον βοηθούσε, ο Ηρακλής ξεγλίστρησε, του φόρτωσε τον ουρανό, πήρε τα μήλα κι έφυγε. Πήγε τα μήλα στον Ευρυσθέα, εκείνος όμως του τα χάρισε και με τη σειρά του ο Ηρακλής τα παρέδωσε στην Αθηνά που τα επέστρεψε στο κήπο.
5η Μετόπη: Ο Κέρβερος
Στη μετόπη εικονίζεται ο Ηρακλής που τραβάει μ' ένα σκοινί τον Κέρβερο. Δίπλα στον Ηρακλή βρισκόταν ο Ερμής, από τον οποίο έχει σωθεί μόνο το πόδι του, δίπλα στο αριστερό πόδι του Ηρακλή. Ο Κέρβερος παρουσιάζεται με κεφάλι σκυλιού. Όπως συμβαίνει σχεδόν σ' όλες τις μετόπες του ναού έχει επιλεγεί το τέλος του άθλου κι όχι η ώρα της μάχης, της σύγκρουσης, όπως συνηθιζόταν κυρίως στην αγγειογραφία.
Η εντολή που είχε δώσει ο Ευρυσθέας στον Ηρακλή ήταν να φέρει τον Κέρβερο, το τέρας με τα πενήντα κεφάλια από τα οποία τα τρία μπροστά ήταν κεφάλια σκύλου, ενώ τ' άλλα στη ράχη, άλλων ζώων. Ο κέρβερος, γέννημα του Τυφώνα και της Έχιδνας εμπόδιζε τους κατοίκους του Κάτω Κόσμου να ξεφύγουν. Βοηθούς στην προσπάθειά του αυτή ο Ηρακλής είχε τον Ερμή και την Αθηνά. Αφού μυήθηκε στα Ελευσίνια Μυστήρια πέρασε στον Κάτω Κόσμο και με την άδεια του Πλούτωνα πήρε τον Κέρβερο. Ο μοναδικός όρος που είχε βάλει ο Πλούτωνας ήταν να πιάσει τον Κέρβερο με τα χέρια, χωρίς όπλα. Ο Ηρακλής τα κατάφερε, όπως είχε κάνει και με το λιοντάρι της Νεμέας.
6η Μετόπη: Οι στάβλοι του Αυγεία
Στην τελευταία μετόπη της Ανατολικής πλευράς εικονίζεται ο Ηρακλής που καθαρίζει τους στάβλους του Αυγεία. Η Αθηνά, με περικεφαλαία και ασπίδα για πρώτη φορά, δείχνει με το δόρυ της σε ποιο σημείο έπρεπε ο Ηρακλής να σκάψει αυλάκι, για να ενώσει τους δυο ποταμούς, τον Πηνειό και τον Αλφειό, με τα νερά των οποίων θα παρασυρόταν η κόπρος από τους στάβλους του Αυγεία.
Ο Αυγείας, γιος του Ήλιου, ήταν ξακουστός όχι μόνο για τα κοπάδια του από βόδια και πρόβατα αλλά και για τους λόφους από κοπριά που απειλούσε την περιοχή. Ο Ευρυσθέας, θέλοντας να ταπεινώσει τον Ηρακλή, τον διέταξε να καθαρίσει με τα χέρια του τους στάβλους του Αυγεία μέσα σε μια μέρα. Ο Ηρακλή, σκάβοντας ένα αυλάκι, οδήγησε τα νερά του Αλφειού και του Πηνειού ποταμού μέσα στους στάβλους που παρέσυραν όλη την κοπριά.
Πηγή: http://users.sch.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου