Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς (198-211 µ.κ.χ.)

Ο Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς υπήρξε Έλληνας περιπατητικός φιλόσοφος του 3ου αιώνα (198-211 µ.κ.χ.) Γεννήθηκε στην Αφροδισία της Καρίας, και από εκεί πήρε το επώνυμό του. Θεωρείται ο σημαντικότερος σχολιαστής του Αριστοτέλη (σώζονται τα υπομνήματά του στα Αναλυτικά πρότερα). Ιδιαίτερη επίδραση στη μεταγενέστερη φιλοσοφική σκέψη άσκησε η ερμηνεία του αναφορικά με την αριστοτελική αντίληψη περί του νου την οποία αναπτύσσει στα δύο βιβλία του Περί ψυχής.

Τα ατομικά όντα έχουν οντολογική προτεραιότητα έναντι των καθολικών, δηλαδή των αφηρηµένων ιδεών. Υποστηρίζει ότι υπάρχουν τρία είδη νου: ο φυσικός, ο επίκτητος και ο ποιητικός. Μόνο ο ποιητικός νους -όστις επεισέρχεται εις τον άνθρωπον έξωθι- είναι αθάνατος, ενώ η ατομική ψυχή αποθνήσκει.

Διδάχτηκε φιλοσοφία από τον Ερμίνο, Αριστοκλέα τον Μησσήνιο και τον Σωσιγένη. Ήτανε δε τόσο καλός μαθητής, που έγινε καλύτερος από όλους τους Αριστοτελικούς φιλοσόφους. Απόκτησε τόσο στοιχειώδη μόρφωση, που καταλάβαινε τις λέξεις του Αριστοτέλη με μεγάλη ακρίβεια, και χρησιμοποιούσε μόνο αυτές χωρίς να τις συγχέει με άλλες άλλων νεώτερων φιλοσόφων. Οι Έλληνες και οι Άραβες τον θαύμαζαν τόσο πολύ, που αντί για τον Αριστοτέλη, το όνομα του Αφροδισιέα επικαλούνταν ως μαρτυρία. Ακόμα και οι μεταγενέστεροι τον τιμούσαν πολύ, όπως φαίνεται από τον Πλωτίνο. Η μεγάλη πολυμάθεια τούτου του ανδρός τον κατέστησε καθηγητή, όχι στην Ρώμη, αλλά στην Αθήνα ,όπου δίδαξε αριστοτελική φιλοσοφία μεταξύ 191 και 211, αλλά και στην Αλεξάνδρεια. Τον κάλεσαν οι Καίσαρες Σεπτίμιος Σεβήρος και Καρακάλλας, προς τους οποίους έγραψε το ευχαριστήριο βιβλίο περί Ειμαρμένης. Ο Αθήναιος αναφέρει ότι μετά τον θάνατο του Σεβήρου ζούσε ακόμα.

Ανέπτυξε τη θεωρία: ο Θεός (ΣτΜ: ελληνικά στο πρωτότυπο) δεν μπορεί ο ίδιος να ασχολείται με λεπτομέρειες, συνεπώς, κάθε πράξη της θείας παγκόσμιας κυβέρνησης κατευθύνεται σε ένα πρωταρχικό και γενικό τέλος, αλλά όπως η κεφαλή του σπιτιού διαιρεί το φαγητό για την οικογένειά του, τρέφει ως παρενέργεια, επίσης, τα μικρά ζώα, τα σκουλήκια και τα πουλιά που ζουν στο σπίτι, με τον ίδιο τρόπο, κάθε γενική πράξη της θείας πρόνοιας, θα οδηγήσει σε παράπλευρα αποτελέσματα, που μπορεί να είναι θετικά. Στη συνέχεια, έχετε το παράδειγμα του Φιλελευθερισμού. Ο Αλέξανδρος υποστηρίζει - αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο - ότι τα παράπλευρα αποτελέσματα δεν είναι τυχαία, αλλά καθορίζουν την ίδια τη δομή της πράξης της διακυβέρνησης. Ούτε γενικό ούτε συγκεκριμένο, ούτε εκ προθέσεως ούτε περιστασιακό, ούτε προβλεπόμενο ούτε απρόβλεπτο, ούτε βασιλεία ούτε κυβέρνηση, το παράπλευρο αποτέλεσμα είναι ο τρόπος με τον οποίο η θεία κυβέρνηση τίθεται σε ισχύ, ο τρόπος που η πρόνοια αυτοκατανοείται. Και μόνο ως εκ τούτου μπορεί η κυβερνητική μηχανή, η οποία κινείται μόνο στον ορίζοντα δύο ξεχωριστών επιπέδων, γενικά και ειδικά, μόνο ως παρενέργεια, η μηχανή μπορεί να γίνει λειτουργική.

Τα έργα του

Από τα πρωτότυπα έργα του αναφέρονται το περί ειμαρμένης στο οποίο υπεραμύνεται της αριστοτελικής αρχής της ελευθερίας της βούλησης εναντίον της αιτιοκρατίας των στωικών και το περί ψυχής, όπου επίσης ασκεί πολεμική σε στωικές αντιλήψεις.