Το αρχαίο θέατρο των Δελφών συγκαταλέγεται μεταξύ των αρχαίων ελληνικών θεάτρων που διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Βρίσκεται μέσα στο ιερό του Απόλλωνα και συγκεκριμένα στη βορειοδυτική γωνία του, σε επαφή με τον περίβολο του τεμένους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο οικοδόμημα του Απολλώνιου Ιερού, αν και σε σύγκριση με άλλα γνωστά μνημεία του είδους του οι διαστάσεις του είναι περιορισμένες. Στο θέατρο των Δελφών διεξάγονταν οι αγώνες φωνητικής και ενόργανης μουσικής, με σκηνικό την κοιλάδα του Πλείστου και το όρος της Κίρφης, στο πλαίσιο των Πυθίων και άλλων θρησκευτικών εορτών και τελετουργιών. Η σημασία των εορτών αυτών προσδίδει στο θέατρο των Δελφών πνευματική και καλλιτεχνική αξία ισότιμη με την αθλητική ιδέα που συμβολίζει το αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας.
Οι μουσικοί αγώνες των Πυθίων τελούνταν υπό την προστασία των Μουσών και ήταν μία από τις μεγαλύτερες γιορτές προς τιμήν του Απόλλωνα Μουσαγέτη. Τα Πύθια, που διοργανώνονταν από τη Δελφική Αμφικτυονία ήδη από το α' μισό του 6 ου αι. π.κ.χ., διακρίνονταν από τους άλλους πανελλήνιους αγώνες, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια, και κυρίως από τους αγώνες της Ολυμπίας, ακριβώς για τη σπουδαιότητα αυτών των μουσικών αγωνισμάτων. Διεξάγονταν την τέταρτη μέρα των Πυθικών εορτών και περιελάμβαναν τον κιθαρωδικό ύμνο στον Απόλλωνα, ύμνο συνοδευόμενο από κιθάρα, την αυλωδία, τραγούδι με τη συνοδεία αυλού, καθώς και συνθέσεις απλής κιθάρισης και απλής αύλησης. Το πρόγραμμα περιελάμβανε επίσης παράσταση τραγωδίας και κωμικούς χορούς.
Το θέατρο φιλοξενούσε επίσης τους αγώνες των Σωτηρίων, προς τιμήν του Διός Σωτήρος και του Απόλλωνος, ο εορτασμός των οποίων ξεκίνησε μετά τη νίκη των Αιτωλών επί των Γαλατών το 279/278 π.κ.χ. Αρχικά περιελάμβαναν αποκλειστικά μουσικούς αγώνες, που διεξάγονταν ετησίως. Στα μέσα του 3ου αι. π.κ.χ. αναδιοργανώθηκαν κατά το πρότυπο των Πυθίων, μετατράπηκαν σε πανελλήνιους αγώνες τετραετούς περιοδικότητας και εμπλουτίστηκαν με γυμνικούς και ιππικούς αγώνες.
Η αρχική μορφή του θεάτρου δεν μας είναι γνωστή. Πιθανώς οι θεατές κάθονταν σε ξύλινα καθίσματα ή απ' ευθείας στο έδαφος για να παρακολουθήσουν τους μουσικούς και δραματικούς αγώνες. Αργότερα, τον 4ο αι. π.κ.χ., κτίστηκε το πρώτο λίθινο θέατρο από ντόπιο ασβεστόλιθο και ακολούθησαν πολλές μετασκευές και επισκευές.
Το μνημείο αναπτύσσεται περισσότερο καθ' ύψος παρά κατά πλάτος. Αυτό υπαγορεύτηκε από τη γεωμορφολογική ιδιαιτερότητα του τόπου με την ισχυρή εδαφική κλίση και, κυρίως, από τον περιορισμένο διαθέσιμο χώρο στη θέση ανέγερσης του στη βορειοδυτική γωνία του ιερού, μεταξύ του περιβόλου του τεμένους στα δυτικά και ενός προγενέστερου κτίσματος στα ανατολικά, ο οποίος έχει αξιοποιηθεί στο έπακρο. Η επιφάνεια που καλύπτει υπολογίζεται σε 1950 τμ. (χωρίς το οικοδόμημα της σκηνής) ή 2100 τμ. (συμπεριλαμβανομένης της σκηνής).
Μια επιγραφή μαρτυρεί ότι το 160/159 π.κ.χ. ο Ευμενής ο Β', βασιλιάς του ελληνιστικού βασιλείου της Περγάμου, προς το τέλος της βασιλείας του προσέφερε χρήματα για την ανανέωση της πόλης των Δελφών και έστειλε δούλους για τις επισκευαστικές εργασίες στο θέατρο και σ' άλλα αρχιτεκτονήματα, ακολουθώντας την παράδοση των ευσεβών Περγαμηνών βασιλέων που ευνοούσαν με τα αφιερώματα τους το δελφικό ιερό. Κατά τη διάρκεια αυτών των επισκευαστικών εργασιών το θέατρο πήρε μορφή πιο μνημειακή.
Η σημερινή μορφή του θεάτρου ανάγεται στους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους (1ος αι. μ.κ.χ.). Με την επικράτηση του Χριστιανισμού η χρήση της θεατρικής εγκατάστασης υποβιβάστηκε εξαιτίας της ιδιαίτερης σημασίας της για τις ειδωλολατρικές κοινωνίες του παρελθόντος.
Το βαθύ αμφιθεατρικό κοίλον, κυκλικής χάραξης και συνολικής χωρητικότητας 5000 θεατών, εδράζεται εν μέρει στο φυσικό επικλινές έδαφος (στα βόρεια και δυτικά) και εν μέρει σε τεχνητές επιχώσεις, δηλαδή σωρευμένους όγκους χωμάτων (στα νότια και ανατολικά), που αντιστηρίζονταν σε ισχυρούς αναλημματικούς τοίχους. Η εξωτερική του διάμετρος υπολογίζεται σε 36 μ., ενώ η εσωτερική διάμετρος σε 9,25 μ. Διαιρείται καθ' ύψος σε δύο άνισες ζώνες από έναν οριζόντιο διάδρομο, το διάζωμα, που εξυπηρετεί την κίνηση των θεατών στο κοίλο. Το κάτω κοίλο ή θέατρον έχει 27 σειρές εδωλίων και χωρίζεται με ακτινωτές συμμετρικές κλίμακες σε 7 κερκίδες, ενώ το άνω κοίλο ή επιθέατρον, περιλαμβάνει 8 σειρές εδωλίων και χωρίζεται σε 6 κερκίδες. Περιμετρικά της ανώτερης σειράς εδωλίων ανοίγεται ρείθρο για την απορροή των υδάτων, πάνω από το οποίο υψωνόταν ο βόρειος τοίχος αντιστήριξης του κοίλου. Η διαφορά ύψους ανάμεσα στο δάπεδο της ορχήστρας και την τελευταία σειρά εδωλίων είναι 15,11 μ., με κλίση 54%, που εξασφάλιζε απρόσκοπτη θέαση για όλους τους θεατές. Στα άκρα του διαζώματος ανοίγονταν δύο θύρες για τη διέλευση των θεατών.
 |
| Δυτικός αναλημματικός τοίχος κοίλου |
 |
| Ανατολικός αναλημματικός τοίχος κοίλου |
Στην πλειοψηφία τους τα λίθινα εδώλια έχουν πλάτος 0,69 μ. και ύψος 0,37 μ. Σημαντικός αριθμός εδωλίων φέρει εγχάρακτα γράμματα ύψους 11-15 εκ., ένα είδος αρίθμησης των θέσεων στα ρωμαϊκά χρόνια. Διακρίνονται επίσης αξιώματα λειτουργών σε γενική πτώση, όπως αμφικτυόνων, συμβούλων, καθώς και κύρια ονόματα επιφανών ιδιωτών. Το όνομα της ρωμαίας Μέμμιας Λούπας (Memmia Lupa), αρχηίδας των Θυιάδων κατά την ύστερη ρωμαϊκή εποχή, είναι γραμμένο σε δώδεκα περίπου καθίσματα.
Η ορχήστρα, διαμέτρου 18,50 μ., όπου διεξάγονταν οι μουσικοί και δραματικοί αγώνες, περιβάλλεται από διάδρομο πλάτους 2,20 μ., για την κίνηση των θεατών, κάτω από τον οποίο βρίσκεται αποχετευτικός αγωγός, ο εύριπος, για την απορροή των όμβριων υδάτων. Η πεταλοειδής μορφή και η λιθόστρωση του δαπέδου της ορχήστρας με ακανόνιστου σχήματος πλάκες αποτελούν μετασκευές των ρωμαϊκών χρόνων. Αρχικά η ορχήστρα ήταν κυκλική, με ακτίνα 7 μέτρων. Στη ρωμαϊκή περίοδο προστέθηκε και το χαμηλό περιμετρικό στηθαίο προς την πλευρά του κοίλου.
πρόσωπο, καθώς πρόκειται για δούλο). Η αναγραφή τους σε αναλημματικούς τοίχους του Δελφικού Ιερού λειτουργεί ως εγγύηση για τους ευεργετούμενους, αφού οι απελευθερωτικές αυτές πράξεις θα έμεναν αιώνια σε δημόσια θέα υπό τη θεϊκή προστασία. Δυστυχώς το κείμενο των επιγραφών έχει χαθεί λόγω της φθοράς που έχει υποστεί η επιφάνεια των λιθοπλίνθων.
Περιήγηση στο χώρο του θεάτρου (πατήστε πάνω στις επόμενες 4 φωτογραφίες)
 |
| Σκηνές από τη μαρμάρινη ζωφόρο του προσκηνίου του θεάτρου των Δελφών (1 ος αι. μ.κ.χ.). Αριστερά προς δεξιά: η σύγκρουση με τον Κένταυρο Νέσσο, η Λερναία Ύδρα και η πάλη με τον Ανταίο, γιου του Ποσειδώνα και της Γης. |
 |
| Σκηνές από τη μαρμάρινη ζωφόρο του προσκηνίου του θεάτρου των Δελφών (1 ος αι. μ.κ.χ.). Αριστερά προς δεξιά: η σύγκρουση του Ηρακλή με τον τρισώματο γίγαντα Γηρυόνη και η αρπαγή των αλόγων του Διομήδη. |
Πηγή: Ι΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου