Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στα νησιά των κυκλάδων της κατοχή

Πονάει η εξαγωγή αρχαιοτήτων των Κυκλάδων όλους τους Κυκλαδίτες, τους Έλληνες, αλλά και όλους τους λάτρεις του ελληνικού (και του πανάρχαιου κυκλαδικού πολιτισμού). Ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε, πως ο «Θησαυρός της Κέρου», ήταν η μεγαλύτερη λαθρανασκαφή του 20ού αι..

ΜΗΛΟΣ

Στην θέση Κοντύλι της «προϊστορικής πόλεως» Φυλακωπής, κατά την εκτέλεση οχυρωματικών έργων, ευρέθησαν 20 άθικτοι τάφοι, πλούσιοι σε λίθινα και πήλινα κτερίσματα, ποικίλως διακεκοσμημένα. Και άρχισαν ανασκαφές, τους πρώτους μήνες του 1943. Όλα αυτά τα παραλάμβανε ο διευθύνων, λοχαγός Rudolf Vollnhals, και ο βοηθός του (Gefreiter) Joseph Muller, ο οποίος συγκολλούσε και συμπλήρωνε τα ευρήματα! Τα ευρήματα ήσαν πολλά. Θα συμπλήρωναν τουλάχιστον 4 μεγάλα κιβώτια! Φαίνεται δε, θα ήσαν και εξαιρετικώς ωραία! Ο λοχαγός «χάρισε» στον στρατηγό Speidel μερικά αυτών των ευρημάτων, όταν ο τελευταίος επισκέφθηκε την Μήλο, κατά σύσταση του συνοδεύοντος τον στρατηγό, αρχαιολόγου Wil­helm Kraiker. Ο λοχαγός R. Vollnhals ηύρε στην Μήλο και απεκόμισε ένα λίθινο αγαλμάτιο καθημένου παιδός, «αρίστης διατηρήσεως».

ΜΥΚΟΝΟΣ

Οι Γερμανοί, την άνοιξη του 1944, εγκατέστησαν πυροβόλα, πολύ κοντά στο Μουσείο! Δικαιολόγησαν την πράξη τους, λέγοντες ότι δήθεν δεν ήσαν αντιαεροπορικά, αλλά προστάτευαν τον πληθυσμό της νήσου και το Μουσείο από επιθέσεις ανταρτών.

ΝΑΞΟΣ

Οι Γερμανοί περιορίσθηκαν στο Κάστρο Νάξου, από τα τέλη Αυγούστου 1944, όπου βρισκόταν το Σχολείο Ουρσουλίνων, στο οποίο είχε μεταφερθεί, χάριν ασφαλείας, τμήμα των αρχαιοτήτων του Μουσείου. Επανειλημμένως ζητήθηκε από τους Γερμανούς να μεταφερθούν απ’ εκεί οι αρχαιότητες, αλλά αυτοί αρνούνταν με επιμονή την παράδοση των αρχαιοτήτων, παρά το γεγονός, ότι, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, σε περίπτωση πολεμικών επιχειρήσεων το κτήριο θα υφίστατο ζημιές, άρα και οι αρχαιότητες. Είναι προφανές ότι για τον λόγο αυτό δεν τις παρέδωσαν, διότι ήξεραν πως οι ελληνικές αρχαιότητες τους προφυλάσσουν! Αλλά, πράγματι, τον Οκτώβριο έγιναν πολεμικές επιχειρήσεις και το κτήριο βομβαρδίσθηκε! Τα αρ­χαία καταστράφηκαν πλήρως. Γι’ αυτό, ακεραία την ευθύνη φέρουν οι Γερμανοί.

ΣΧΟΙΝΟΥΣΑ

Η Σχοινούσα δεν εμπλέκεται επί Κατοχής με τις λαθραίες εξαγωγές αρχαίων από τους Γερμανούς, αλλά επί των ημερών μας. Η βίλλα των Ρ. Σάιμς και Χρ. Μιχαηλίδη στο μικρονήσι του Αιγαίου είχε «απ’ ευθείας σύνδεση» με πολυσύνθετο κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας στο Μόναχο, με τον Ιταλό αρχαιοπώλη Ν. Σαβόκα. Την περίοδο 1992-1995, ούτε μία, ούτε δυο, αλλά πέντε μεγάλες επιχειρήσεις κλοπής αρχαιοτήτων από την Ελλάδα κατηύθυνε το παρα­πάνω κύκλωμα. Ανάμεσα σ’ αυτές: Η μεταφορά (1992) ενός χρυσού μακεδονικού στεφα­νιού, προϊόντος λαθρανασκαφής από την Αμφίπολη (βρέθηκε στο Μουσείο Γκεττύ) το λα­θρεμπόριο 187 αρχαίων αντικειμένων, τα οποία εντοπίσθηκαν το 1994 στο Μπρίντιζι η μεταφορά εκατοντάδων αρχαίων αντικειμένων από την περιοχή της Θεσσαλίας, κ.ά.

Γιώργος Λεκάκης