Το δυτικό αέτωμα του Ναού του Διός στην Αρχαία Ολυμπία

Οι μορφές των αετωμάτων είναι, περίπου, μιάμιση φορά μεγαλύτερες από το φυσικό και οι θεοί στο κέντρο έχουν περίπου ύψος 3,15 μ. Τα γλυπτά είναι ολόγλυφα και ήταν στερεωμένα στο αέτωμα με συνδέσμους. Σε αρκετά μεγάλο τμήμα του πίσω μέρους τους δεν είναι τελειωμένα ή ακόμη υπάρχουν ατέλειες στην απόδοση της κόμης. Φυσικά, δε θα πρέπει να κατακρίνουμε τον καλλιτέχνη αλλά να σκεφτούμε ότι τα γλυπτά ήταν τοποθετημένα σε αρκετό ύψος και οι λεπτομέρειες - ατέλειες θα αποδίδονταν - καλύπτονταν με χρώμα.

Σ' αντίθεση με το ανατολικό αέτωμα η σύνθεση παρουσιάζει δράση. Στο κέντρο κυριαρχεί η ήρεμη μορφή του Απόλλωνα και η μάχη ανάμεσα στους αντιμαχόμενους απομακρύνεται από το κέντρο προς τα άκρα. Διακρίνεται μια οργάνωση των μορφών σε ομάδες που παρουσιάζουν συμμετρική διάταξη. Οι μορφές είναι τοποθετημένες με τέτοιο τρόπο ώστε δίνεται η αίσθηση του βάθους. Οι αντιμαχόμενες φιγούρες αποτραβιούνται από το πρώτο επίπεδο ενώ εκείνες των κοριτσιών μένουν κρατημένες από τα ζωώδη σώματα αυτών που τους επιτίθενται.

Αποδίδεται με επιτυχία η ανθρώπινη ανατομία και η αντίθεση των μαχόμενων μορφών και ομάδων. Παρατηρείται μια ένταση στην έκφραση των προσώπων, κάτι που θα αποφύγει η τέχνη της κλασικής περιόδου.

Το αέτωμα υποθέτουμε ότι θα ήταν κάπως έτσι

Κατά άλλη εκδοχή, την οποία υιοθετεί το Μουσείο στην Ολυμπία, το αέτωμα πιθανώς να ήταν κάπως έτσι

Στο δυτικό αέτωμα ιστορήθηκε η Κενταυρομαχία, ο μύθος της αρπαγής των Λαπιθίδων από τους Κενταύρους.

Σύμφωνα με το μύθο ο Πειρίθοος και ο φίλος του ο Θησέας ήταν αυτοί που έφεραν τους Λαπίθες από τη Θεσσαλία. Ο Πειρίθοος, για να γιορτάσει το γάμο του με την Ιπποδάμεια, έκανε ένα γλέντι στο οποίο κάλεσε και τους Κενταύρους, οι οποίοι ήταν συγγενείς τόσο δικοί του όσο και της Ιπποδάμειας. Οι Κένταυροι, μη όντας συνηθισμένοι στο κρασί, μέθυσαν και ένας απ' αυτούς, ο Εύρυτος, προσπάθησε να βιάσει τη μνηστή του Πειρίθοου. Τον Εύρυτο μιμήθηκαν κι άλλοι Κένταυροι κι ο γάμος κατέληξε σε συμπλοκή. Το αποτέλεσμα ήταν να χαθούν πολλοί κι απ' τις δύο μεριές. Στο τέλος νίκησαν οι Λαπίθες που εξανάγκασαν τους Κενταύρους να εγκαταλείψουν τη Θεσσαλία. Στη μάχη λέγεται πως πήρε μέρος κι ο Θησέας, ως φίλος του Πειρίθοου.

Ο Πειρίθοος αναφέρεται στην Ιλιάδα ως γιος του Δία και της Δίας, τις περισσότερες φορές όμως θεωρείται γιος του Ιξίονα και της Δίας.

Η Ιπποδάμεια θεωρείται ως κόρη του Άδραστου και της Αμφιθέας, γενικότερα όμως φέρεται ως κόρη του Βούτη, γιου του Βορέα.

Οι Κένταυροι είχαν γεννηθεί από τους έρωτες του Ιξίονα και ενός σύννεφου, στο οποίο ο Δίας είχε δώσει τη μορφή της Ήρας.